Natuurtoetsen bij vergunningsaanvraag: welke heb je nodig?

Na de project-MER-screening, zoomen we in dit artikel in op de natuurtoetsen die bij een vergunningsaanvraag kunnen opduiken. Projectontwikkelaars krijgen hier vroeg of laat mee te maken, zeker als het project in of nabij natuurgebied ligt. Maar wat is nu precies het verschil tussen een passende beoordeling, een verscherpte natuurtoets en een natuur- en soortentoets? We zetten het voor je op een rij.

PASSENDE BEOORDELING: FOCUS OP EUROPEES BESCHERMDE NATUUR

Een passende beoordeling is een verplichte studie wanneer jouw project een impactscore voor stikstof hoger dan 1% (industrie of niet-landbouwprojecten) of 0,025% (landbouw- en mestverwerkingsprojecten) heeft of mogelijk een andere invloed heeft op Natura 2000-gebieden — dat zijn natuurgebieden beschermd onder de Europese Habitatrichtlijn (habitat- en vogelrichtlijngebied).

De passende beoordeling onderzoekt of jouw project negatieve effecten heeft op:

• de natuurlijke habitats in het gebied
• de beschermde dier- en plantensoorten die er voorkomen

Als uit de studie blijkt dat er significante schade dreigt, moeten er mitigerende maatregelen genomen worden. Dit zijn maatregelen die ondernomen worden om schade of risico’s te voorkomen of te beperken. Indien er geen gunstige passende beoordeling kan worden voorgelegd, kan het project niet doorgaan. 

Wanneer een passende beoordeling nodig?

Als je project (zelfs indirect) impact kan hebben op een habitatrichtlijngebied of vogelrichtlijngebied of als er een impactscore voor stikstof berekend wordt die boven de 1% uitkomt.

VERSCHERPTE NATUURTOETS: FOCUS OP VLAAMS BESCHERMDE NATUUR

In de passende beoordeling kijken we naar de effecten op het habitatrichtlijngebied en vogelrichtlijngebied, richtlijnen vastgelegd op Europees niveau. Daarnaast spreken we in Vlaanderen ook over de natuurgebieden VEN- en IVON-gebied:

• VEN-gebied (gebieden van het Vlaams Ecologisch Netwerk)
• IVON-gebied (de natuurverwervingsgebieden en natuurverbindingsgebieden van het Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk)

Als jouw project in de buurt van zulke gebieden ligt, kan het aangewezen zijn een verscherpte natuurtoets te laten uitvoeren. Deze toets beoordeelt de mogelijke effecten van je project op het VEN/IVON-gebied.

Net als bij de passende beoordeling worden indien nodig mitigerende maatregelen voorgesteld om negatieve effecten te vermijden.

Wanneer is een verscherpte natuurtoets interessant?

Als je project grenst aan of invloed heeft op VEN- of IVON-gebieden. Zelfs zonder wettelijke verplichting kan dit nuttig zijn om risico’s te vermijden in de vergunningsprocedure.

NATUUR- EN SOORTENTOETS: DE ALGEMENE TOETS 

Tot slot is er de natuur- en soortentoets. Dit is geen aparte studie, maar een wettelijke toets die bij een vergunningsaanvraag gebeurt.

• In de natuurtoets wordt gekeken of je project vermijdbare schade aanricht aan natuur in de brede zin (bv. kap van bomen, vernieling van habitat…)
• In de soortentoets wordt nagegaan of je project een betekenisvolle verstoring veroorzaakt voor beschermde soorten (zoals vleermuizen, dassen, amfibieën…)

Wanneer is een natuur- en soortentoets verplicht?

Elke aanvraag voor een omgevingsvergunning moet de natuur- en soortentoets doorstaan — ongeacht locatie of projectgrootte. Als er risico’s zijn, moet je maatregelen voorzien of een aanvullende studie laten uitvoeren.

Slimme tip voor ontwikkelaars

Check vroeg in je project welke natuurgebieden of beschermde soorten in of rond je projectgebied voorkomen. Zo weet je op tijd welke toets(en) of studies je nodig hebt en kan je eventuele maatregelen meteen inplannen. Dit voorkomt vertragingen later in het proces.

Lees ook:

• Project-MER-screening: wanneer is het nodig en wat houdt het in?
• Mobiliteitsstudie of mobiliteitstoets: wanneer is het verplicht?
• Milieuwetgeving, bemaling, grondwater en hemelwater: welke studies heb je nodig?
• Projectontwikkeling & sloop, archeologie en erfgoed
• Duurzaam ondernemen onder de loep
• Wat na de vergunning? Tips voor projectontwikkelaars.